Hoe verloopt nu Nietzsches intellectuele en emotionele verhouding met Schopenhauers werk? Van veel van Schopenhauers filosofie neemt Nietzsche vrij snel afstand.
Om een voorbeeld te noemen: al in 1867 ontdekte Nietzsche via het boek van Lange dat zijn hoofdbezwaar zich richtte tegen Schopenhauers visie op het 'Ding an sich' waarmee deze zijn metafysica van de wil fundeert. Vlak vóór zijn benoeming tot professor in de filologie te Bazel in 1869 noteert hij nog eens dat Schopenhauers poging om het Kantiaanse 'Ding an sich' om te vormen in de richting van de Wil mislukt is.
Volgens Nietzsche kun je een onbekende grootheid X, dus iets volkomen onkenbaars, niet met allerlei predicaten beschrijven. In 1873 neemt hij opnieuw dezelfde positie in in het niet door hemzelf gepubliceerde werkje Über Wahrheit und Lüge in außermoralischen Sinn. Vergelijk III, 312-13 van de Schlechta-editie maar eens met wat Schopenhauer over het 'Ding an sich' zegt.
Met dit voorbeeld wil ik overigens niet zeggen dat geen van de gedachten van Schopenhauer een al of niet tijdelijke invloed op Nietzsche heeft uitgeoefend. In Die Geburt der Tragödie van 1872 vinden we schopenhaueriaanse termen als wil, oer-ene, principium individuationis, plus de tragische levensvisie en de hoge waardering van de kunst. En ook in Schopenhauer als Erzieher van 1874 vinden we die opvattingen terug, zoals zo dadelijk zal blijken. Pas met Menschliches, Allzumenschliches van 1878 wordt Nietzsches kritiek radicaler en veelomvattender.