Margaret MEADMargaret Mead deed onder andere onderzoek op Samoa. Dit boek Coming of age in Samoa is een gepopulariseerde versie van haar officiële onderzoek.
Mead trok als antropologe in twijfel dat bepaalde kenmerken van adolescentie in de Amerikaanse samenleving universele kenmerken waren. Voorbeelden van die kenmerken: opstand tegen gezag; idealisme; conflict en strijd, crisis in levensbeschouwelijke opvattingen. Voor haar zijn dat de resultaten van een specifieke beschaving, namelijk de Amerikaanse, en meer niet.
Om die stelling te onderbouwen ging ze voor negen maanden naar een van de Manu'a eilanden, Taū, van Amerikaans-Samoa, Polynesië, een heel andere en veel minder complexe culturele omgeving, om de adolescenten daar te bestuderen. Daarbij keek ze via participerende observatie vooral naar de meisjes omdat ze zelf een vrouw was en dan gemakkelijker vertrouwelijk kon worden met meisjes en omdat over meisjes veel minder bekend was.
Het is onmogelijk om alle details die het boek geeft in zijn beschrijvingen ook maar bij benadering samen te vatten. Ik bespreek een paar thema's.
"But Timu would be Malae's next taupo, princess. She was pretty - the principal recognized qualification - and she came from the distaff side of the house [van moederskant - GdG] - the preferred descent for a taupo. So Meta, the more able in every way, was pushed to the wall, and Timu, miserable over the amount of attention she received, was dragged forward."(47)
Ook hier zie je dat een fraai uiterlijk een grote rol speelt en belangrijker gevonden wordt dan een fraai innerlijk. Weer eens blijkt dat voor iedereen binnen een bepaalde context van waarden objectief duidelijk is wie knap is en wie niet. Ook blijkt dat dat een grote rol speelt binnen statuskwesties: als fraai iemand kun je je status verhogen en wanneer iemand een knap persoon 'heeft' geeft dat iemand status.
Als kinderen maken de meisjes en jongens alles van dichtbij mee, zwangerschap en geboorte en alle problemen die daar mogelijkerwijs bij komen (miskramen, doodgeboren kinderen), de preparatie van doden voor een begrafenis en zo verder.
"... and yet they seem to leave no bad effects on the children's emotional make-up. Possibly the adult attitude that these are horrible but perfectly natural, non-unique occurrences, forming a legitimate part of the child's experience, may sufficiently account for the lack of bas results. (...)
In matters of sex the ten-year-olds are equally sophisticated, although they witness sex activities only surreptitiously, since all expressions of affection are rigorously barred in public.(...)
But the lack of privacy within the houses, where mosquito netting marks off purely formal walls about the married couples, and the custom of young lovers of using the palm groves for their rendezvous, makes it inevitable that children should see intercourse, often and between many different people."(111-112)
Het doet denken aan vroegere periodes in de Westerse geschiedenis waarin jongeren ook alles van dichtbij meemaakten, bijvoorbeeld omdat iedereen in een ruimte leefden of dichter op de natuur leefde. De latere ideologie van 'het onschuldige kind' maakte dat kinderen tegen normale gebeurtenissen in een mensenleven — zoals hierboven in het citaat beschreven — beschermd moesten worden en steeds verder weg gehouden werden van het leven van volwassenen.
"Samoan children have complete knowledge of the human body and its functions, owing to the custom of little children going unclothed, the scant clothing of adults, the habit of bathing in the sea, the use of the beach as a latrine, and the lack of privacy in sexual life. They also have a vivid understanding of the nature of sex. Masturbation is an all but universal habit, beginning at the age of six or seven. There were only three little girls in my group who did not masturbate." [mijn nadruk] (112-113)
Vergelijk dat eens met hoe negatief er in het Westen is / wordt omgesprongen met masturbatie door kinderen.
"More frequently still an older man, a widower or a divorced man will be a girl's first lover. (...) But the first spontaneous experiment of adolescent children and the amorous excursions of the older men among the young girls of the village are variants on the edge of the recognized types of relationships; so also is the first experience of a young boy with an older woman. But both of these are exceedingly frequent occurrences, so that the success of an amatory experience is seldom jeopardized by double ignorance.(75)"
Naast het leren door eigen waarneming, leer je dus ook van ouderen. Een leeftijdsverschil vormt geen belemmering voor seksuele ervaringen.
"Romantic love as it occurs in our civilization, inextricably bound up with ideas of monogamy, exclusiveness, jealousy, and undeivating fidelity, does not occur in Samoa."(86)
Hoofdstuk 13 van het boek trekt de conclusies en vergelijkt de Amerikaanse met de Samoaanse samenleving op het punt van de adolescentie. De typische kenmerken van adolescentie in de VS zijn niet universeel, op Samoa gaat het er heel anders aan toe.
"What is there in Samoa which is absent in America, what is there in America which is absent in Samoa, which will account for this difference."(159)
Een reden waarom het zo gemakkelijk is om op Samoa op te groeien is de "general casualness of the whole society"(159). Niemand heeft haast, er zijn geen onrust veroorzakende ambities, niemand hangt erg aan dingen of aan anderen.
"In this casual attitude towards life, in this avoidance of conflict, of poignant situations, Samoa contrasts strongly not only with America but also with most primitive civilizations. And however much we may deplore such an attitude and feel that important personalities and great art ar not born in so shallow a society, we must recognize that here is a strong factor in the painless development from childhood to womanhood. For where no one feels very strongly, the adolescent will not be tortured by poignant situations."(160)
Amerikaanse tieners worden geconfronteerd met veel meer lastige keuzes dan de Samoaanse.
"The Samoan child faces no such dilemma [wat betreft seks, huwelijk etc. - GdG]. Sex is a natural, pleasurable thing; the freedom with which it may be indulged in is limited by just one consideration, social status. Chief's daughters and chief's wifes should indulge in no extra-marital experiments. (...) Everyone in the community agrees about the matter; the only dissenters are the missionaries, who dissent so vainly that their protests are unimportant."(162)
"The close relationship between parent and child, which has such a decisive influence upon so many in our civilization that submission to the parent or defiance of the parent may become the dominating pattern of a lifetime, is not found in Samoa. Children reared in households where there are half a dozen adult women to care for them and dry their tears, and a half dozen adult males, all of whom represent constituted authority, do not distinguish their parents as sharply as our children do."(168)
"The next great difference between Samoa and our own culture which may be credited with a lower production of maladjusted individuals is the difference in the attitude towards sex and the education of the children in matters pertaining to birth and death. None of the facts of sex or of birth are regarded as unfit for children, no child has to conceal its knowledge for fear of punishment or ponder painfully over little-understood occurrences.(173)"
Meads onderzoek werd de hemel in geprezen door de progressieve krachten in de wereld, maar was een doorn in het oog van alle mogelijke conservatieve en christelijke groepen in de VS, omdat ze wat betreft het onderwerp seks de gemakkelijke open leefstijl van de jongeren op Samoa vergeleek met de gesloten bekrompen leefstijl van de adolescenten in de VS en kritiek durfde te hebben op de laatste. Vooral na haar dood heeft ene Freeman geprobeerd haar daarom in diskrediet te brengen. Zie daarvoor de samenvatting van Shankman.
Een punt van kritek van mijn kant. Geregeld duiken er missionarissen op in haar verhaal. Het is jammer dat Mead niet tevoren duidelijk maakt welke westerse elementen — zoals die missionarissen en hun onderwijs en de verdere invloed van deze mensen — in dit deel van Amerikaans-Samoa al bestonden voordat zij er haar onderzoek deed. Niets van de geschiedenis van het eiland, niets van het verschil tussen dat wat na 1929 het echte Samoa werd tegenover Amerikaans Samoa. Hoe origineel Samoaans leefde de bevolking nog waaronder zij haar onderzoek deed? zo vraag ik me af. Dat is toch een belangrijk punt, lijkt me.