Katja CASSINGCassing heeft onderzoek gedaan naar de feiten rondom enjo kōsai via een analyse van de drie grootste kranten in Japan en via een analyse van literatuur.
Enjo kōsai staat voor het gegeven dat middelbare schoolmeiden afspraakjes maakten en uitgingen met volwassen / oudere mannen en zich door hen lieten trakteren op cadeautjes en geld en heel soms seks met hen hadden. Vooral dat laatste leidde in de 1990er jaren in Japan tot een regelrechte morele paniek.
Vertalingen zijn hier belangrijk. Het Japanse enjo kōsai wordt in Cassings boek vertaald met 'bezahltes Dating', in het Engels zie je de uitdrukking 'compensated dating'. De Japanse term betekent letterlijk: omgang hebben met iemand (kōsai) tegen een vorm van ondersteuning (enjo). Dat hoeft dus geen geld te zijn. 'Betaald' wekt wel die indruk, 'compensated' is wat dat betreft neutraler. Vaak ging het bijvoorbeeld om dure cadeaus. Dat de media er meteen 'schoolmeisjesprostitutie' — shōjo baishun — van maakten is typisch. De Nederlandse media deden het zo rond 2008 trouwens niet beter met termen als 'breezerseks'. Het is sensatiezucht.
Over jongeren wordt door de media vrijwel alleen geschreven als ze 'problemen' veroorzaken, vooral als die 'problemen' vanzelfsprekendheden doorbreken en dan weer met name als die vanzelfsprekendheden te maken hebben met relaties en seksualiteit. Je krijgt dan een paniek rondom waarden en normen, een morele paniek. Ouders weten niet meer waar ze het moeten zoeken, de samenleving gaat via de media helemaal uit zijn bol, en conservatieve politici willen zich meteen populair maken door van alles te gaan verbieden en bestraffen.
Zo met enjo kōsai. In Japan vielen de media midden 1990er jaren ineens over de afspraakjes met oudere mannen die schoolmeisjes maakten. Dat gegeven bestond uiteraard al veel langer en niet alleen in Japan. Het werd een typische morele paniek. De tijdschriften stonden er vol mee, er werden documentaires over gemaakt, het werd een thema in films en romans. En de conservatieve instanties wilden meteen een strikter regelgeving.
Er werd in de tijdschriften vooral veel over geschreven in de jaren 1996-1999. Zoals bij elke morele paniek was de rol van de media bedenkelijk, want meer gericht op sensatie en verkoopcijfers dan op de feiten. Het fenomeen enjo kōsai werd — zoals al eerder aangeduid — meteen als 'meisjesprostitutie' gebracht, dat zegt alles.
Je vraagt je af waarom het zo belangrijk was voor al die tijdschriften om een en ander prostitutie te noemen. De focus is dan namelijk meteen seks, en dan ook nog eens seks waarvoor iemand zich met geld laat betalen. En er werd over geschreven met een toon alsof dat het ergste is wat iemand kan doen.
Is het kicken om te zeggen dat jonge meiden aan seks doen en nog wel met oudere mannen? Is dat de sensatie van de dag vanuit het vooroordeel dat jonge meiden niet aan seks (horen te) doen en als ze dat al doen dan toch zeker niet met oudere mannen? Ik denk het.
En dan nog een ander vooroordeel: ze doen het voor geld, niet omdat ze het leuk of prettig of lekker vinden. Je leest de hele tijd hoe slecht het is dat die meisjes dat doen, je leest nooit waarom het slecht is dat ze dat doen. Dat wordt blijkbaar als vanzelfsprekend gezien. Het gedrag wordt als immoreel beschreven en alle aandacht gaat naar het aanbod (de meisjes), er is nauwelijks aandacht voor de vraag (de betrokken mannen).
"Die Mädchen werden namentlich genannt und außerdem wesentlich genauer beschrieben als die Männer, die lediglich als papa [Patron], rorikon dansei [Mann mit Lolita-Komplex] oder kyaku [Kunde] in Erscheinung treten. Die männliche Beteiligung wird nicht problematisiert, im Gegenteil: die euphemistische oder gar entschuldigende Benennung und Beschreibung ihrer Beteiligung läßt vielmehr darauf schließen, daß sie gebilligt wird. Die Mädchen werden in aktiver Rolle porträtiert."(34)
Cassing concludeert dan ook terecht:
"Das Thema bezahltes Dating in all seinen Spielformen wurde als jugendliche Devianz identifiziert und als willkommenes diskursives Konstrukt zur Re-Etablierung überkommener gesellschaftlicher Normen und Werte eingesetzt, in diesem Fall zur Re-Etablierung fraulich keuscher Sexualmoral und des traditionellen weiblichen Lebensentwurfs, der für Frauen ein Dasein als Ehefrau und Mutter vorsieht. Zur Aufbereitung des Themas wurde auf eine politische Strategie zurückgegriffen, die nicht nur häufig zur Betonung gesellschaftlichen Wohlverhaltens eingesetzt wird, sondern auch um Themen zu vermarkten: Skandalisierung."(167-168)
Cassing noemt verschillende onderzoeken die laten zien dat enjo kōsai helemaal niet zo vaak voor kwam als de media wilden doen geloven. Bovendien hadden die afspraakjes niet zo vaak met seks te maken.
Motieven van de meisjes om aan enjo kōsai te doen werden ook onderzocht en dat leverde een lijst op als deze:
Vrijwel elke morele paniek komt voort uit conservatisme. Er werden dus wettelijke maatregelen doorgedrukt als het verbieden van seks met jongeren onder de 18 voor geld of goederen. Gelukkig werden door anderen verstandiger maatregelen genomen als: voorlichting aan ouders, scholen, en aan de meisjes zelf.