Eerdere versies van deze tekst verschenen lang geleden ooit als papieren publicatie en op mijn vroegere websites. Voor deze website bewerk ik de tekst en actualiseer waar mogelijk ook de inhoud.
Allereerst beschrijf ik de basisbegrippen 'waarde(n)', 'waarderen', 'norm' en allerlei andere begrippen die er mee samenhangen. Het onderscheid tussen wat is (de wereld van de feiten) en wat hoort te zijn (de wereld van de waarden en normen) zal zich al meteen aftekenen als een fundamenteel punt.
In het deel erna leg ik de relatie tussen de levensbeschouwing, de maatschappijvisie, het mensbeeld, e.d. van mensen, en de waarden en normen die ze hebben. Daarbij komt ook aan de orde hoe socialisatie en emancipatie een rol spelen.
Het (leren) kennen, het achterhalen of onderkennen van waarden en normen zoals die bij mensen tot uiting komen in hun gedrag en in hun uitspraken is erg belangrijk en krijgt daarna de aandacht die het verdient. Ik heb het daar ook over het interpreteren van waarden en normen en over waarderend respectievelijk normatief taalgebruik.
Tot slot bespreek ik het onderscheid tussen enerzijds feitelijke verschillen in waarden en normen en anderzijds conflicten tussen waarden en normen op grond van uiteenlopende waarderingen van die feitelijke waarden en normen. Daarbij gaat het ook over de absoluutheid dan wel de relativiteit van waarden en normen, etnocentrisme, cultuurrelativisme, en het probleem van de universaliseerbaarheid van waarden en normen. Een en ander loopt uit op een praktische invulling van het idee 'tolerantie'.